Tegenwoordig puilt social media uit van #zelfontwikkeling, #zelfontplooiing, #kracht en #groei. Maar toch: Het compliment dat je gisteren kreeg heb je weggewuifd (“Ahh joh, dat was heel simpel!”) en ben je misschien al weer vergeten. Maar de kritiek die je drie jaar geleden kreeg op je werk, lijk je maar niet te kunnen vergeten. Hoe kan dat?

Kort samengevat zijn we biologisch geprogrammeerd om aardig gevonden te willen worden. Want als je aardig gevonden wordt, is je overlevingskans van oudsher groter. Als je kritiek krijgt, voel je je automatisch aangevallen. Je hersens maken het stresshormoon cortisol aan op het moment dat je kritiek ontvangt: misschien word je wel uitgestoten! Door de stress die vrijkomt met het stresshormoon schiet je in de verdediging. Begrijpelijk en menselijk, maar: leer je dan wel iets van de feedback die je krijgt?

We kennen allemaal wel mensen die hun hele leven lang dezelfde kritiek of feedback krijgen en er nooit iets mee doen.

Het ligt aan anderen, het kwam door de omstandigheden. Alles zit hem of haar gewoon áltijd tegen. Toch? Soms is het voor buitenstaanders duidelijk zichtbaar dat iemand een gedragsprobleem heeft. Maar omdat diegene zich zo in het nauw gedreven voelt bij het ontvangen van kritiek houdt hij vakkundig alle opmerkingen op afstand: Dit is natuurlijk niet waar! Het ligt aan alle anderen!

Wat zo moeilijk is aan het ontvangen van kritiek, is dat het je vaak dieper raakt dan je denkt.

Het raakt je onzekerheden. Het raakt kanten van je karakter waar je misschien zelf al niet zo blij mee bent. Het kan oude wonden openrijten. Misschien reageer je wel extreem fel op een goedbedoelde, opbouwende opmerking over je gedrag van een collega omdat je ouders je jarenlang hebben doorgezaagd over dit specifieke karaktertrekje. En misschien kijk je wel heel erg op tegen de persoon die jou kritiek geeft, waardoor deze nog harder aankomt.

Hoe moeilijk het ook is om kritiek te krijgen. toch is het goed om je reactie onder de loep te nemen.

Soms heeft dat gewoon even wat tijd nodig en moet je die eerste – verdedigende! – neiging die je door de biologie ingegeven voelt, de kop indrukken. Als de emoties wat gezakt zijn en de stress is wat weggeëbd, kun je vaak waardevolle lessen leren van feedback. Misschien lijkt het makkelijker om te zeggen “Ach, zo ben ik nu eenmaal!” en iedere paar jaar nieuwe vrienden te moeten maken of ander werk te zoeken omdat je merkt dat mensen het uiteindelijk maar opgeven. Echter: pas wanneer je leert feedback te omarmen en om te zetten in een les, verdiep je je vriendschappen en (werk-)relaties. Want laten we wel wezen: diep van binnen voel je meestal haarfijn aan of kritiek terecht is of niet. De vraag is alleen: wat wil jij er mee doen?

Lees ook (met een korreltje zout!): Waarom mannen niet begrijpen